Een krachtige metafoor die ik om me heen hoor over de huidige coronacrisis is die van het weer: is de huidige crisis een sneeuwstorm, iets tijdelijks dat wel weer overwaait; is het een winter, een seizoen dat gewoonten beïnvloedt; of een ijstijd, een tijdperk dat fundamentele veranderingen veroorzaakt? [1] Niemand weet het antwoord op deze vraag, maar het is wel aannemelijk dat de huidige crisis verstrekkende gevolgen zal hebben voor zending in deze eeuw.
Global village passé?
We dachten de wereld in onze achtertuin te hebben. De buurman in de straat ging voor een habbekrats naar Spanje op vakantie en je collega verkende elk jaar een ander continent. We leefden in een netwerkwereld: een beetje moderne organisatie had niet alleen een ‘Chief Financial Officer’ (CFO), maar ook een ‘Chief Collaboration Officer’ (CCO) die de hele wereld doorkruiste op zoek naar nieuwe relaties. De nieuwe generatie wilde overal bij zijn en alles meemaken. Afstanden speelden daarbij nauwelijks een rol. Mondialisering!
Deze trends lieten ook global missions niet ongemoeid. Korte termijn zending is in de laatste decennia enorm populair geworden. Helpen bij het bouwen van een weeshuis in Kenia of evangeliseren in de bergen van Nepal: het kon allemaal. Netwerken in de zending werd gemeengoed: elke zendingswerker was een halve ‘relatiemanager’. Partnerships en netwerken stonden hoog op de agenda. Ook werd er soms verwacht dat zendingswerkers voor begrafenissen, geboorten en trouwerijen even naar het thuisland terugkwamen. Hoewel er in toenemende mate milieuvragen werden gesteld, was lang en veel reizen een normaal deel van het zendingsleven geworden. Zending globaal!
Het nieuwe reizen – taart op afstand
De globalisering werd gevoed door het goedkope en makkelijke reizen. Maar als reizen minder vanzelfsprekend gaat worden en wellicht enorm veel duurder wordt, dan zal dat gevolgen hebben voor de zending. Korte termijn zending zal niet meer passen en even een tripje naar een netwerkmeeting zal niet meer gaan. Zelfs naar huis voor een begrafenis zou er wel eens niet meer in kunnen zitten. Het doet me denken aan de verhalen van mijn ouders, die elkaar in Nieuw Guinea leerden kennen. Een vliegreis naar huis kostte ongeveer een jaarsalaris. Ze trouwden in Papua, terwijl hun ouders in Amsterdam een stukje taart aten. Nu kunnen we het tenminste nog digitaal meebeleven!
Wereldwijd vergaderen 3.0
In mei was ik verantwoordelijk voor een conferentie waar oorspronkelijk 250 mensen de hele wereld voor over hadden moeten reizen. We werden ‘gedwongen’ dit nu op een virtuele wijze te doen. We ontdekten dat het wel degelijk mogelijk was om met 200+ mensen te zingen, gezamenlijk voorbede te doen, de afgelopen jaren te evalueren en over diepe zaken door te praten. We vonden zelfs een manier om zo’n 800 collega’s en partners bij de conferentie te betrekken. Toegegeven: Er wordt heel wat gemopperd op de vele Zoom/Skype-gesprekken en -vergaderingen, ook in de zending. Met name onze lokale partners roepen hard dat ze het digitale relaties bouwen zwaar vinden. Toch zijn er nu al tekenen dat het valt te leren.
Nieuwe kijk op risico’s
De omvang van de Covid19-crisis en de waarschijnlijkheid van nieuwe coronavirussen zetten de discussie over de risico’s van zending op scherp: over de hele breedte van het zendingswerk zijn de risico’s significant toegenomen. In een eerder artikel ging ik dieper in op de vragen rondom risico’s nemen vanuit het oogpunt van de zendingswerker. We moeten echter ook nadenken over de risico’s voor de gemeenschap waaraan de zendingswerker verbonden is. Het veelvuldig in- en uitreizen van de zendingswerker zou tot gevolg kunnen hebben dat we ongewild een virus verspreiden en die gemeenschap in gevaar brengen.
Als het vanwege de coronacrisis moeilijker wordt om zendingswerkers uit te sturen of overzeese partners te bezoeken, gaan de gelovigen in het land wellicht zelf meer leiding en initiatief nemen.
Een nieuw tijdperk
Tot nu toe hebben we het vooral over de praktische implicaties gehad. Maar als dit inderdaad niet om een ‘winter’, maar om een ‘ijstijd’ gaat, moeten we er ook over gaan nadenken of dit een heel nieuw zendingstijdperk kan gaan inluiden. De missioloog Ralf Winter heeft de recente zendingsgeschiedenis ingedeeld in drie tijdperken[2]:
-
de kustlandenzending (1790, William Carey),
-
de binnenlandenzending (1865, Hudson Taylor) en de
-
bevolkingsgroepenzending (1935, Cameron Townsend en Donald McGavran)
Zou 2020 een vierde tijdperk inluiden? Jay Matenga van de World Evangelical Alliance vroeg zich recentelijk hardop af of het misschien het tijdperk van de inheemse zending gaat worden[3]. Als we met elkaar veel minder kunnen gaan reizen en het daardoor moeilijker wordt zendingswerkers uit te sturen of zelfs de overzeese partners te bezoeken, zou dat tot gevolg kunnen hebben dat de gelovigen in het land zelf meer leiding en initiatief gaan nemen. Missiologisch staat dit al jaren hoog in het vaandel, maar in de praktijk bleef het soms een moeilijk te realiseren ideaal. Zou de coronacrisis een doorbraak kunnen geven in die richting?
Gure winter
Maar laten we nog even met onze beide benen op de grond blijven. Ik zie om me heen dat de crisis veel zendingswerkers in een ‘gure winter’ heeft doen belanden. De omstandigheden zijn onzeker geworden: wanneer kunnen we weer bij elkaar komen? Gaat het inkomen voor projecten en voor mijn levensonderhoud teruglopen? Kan ik dit risico en deze onzekerheden mijn gezin wel aan doen? Kan ik überhaupt mijn werk nog wel blijven doen? Wij testen momenteel veel van onze mensen op burn-out, omdat deze vragen hen niet in de koude kleren gaan zitten.
De specialisten spreken over drie fasen waar mensen doorheen gaan in een tijd van crisis: respons, herstel en reconstructie[4]. Nu de eerste beslissingen genomen zijn (response), zitten velen in de fase van herstel waarop we verwerken wat er gebeurd is en de nieuwe realiteit op ons in laten werken. Dit verdient aandacht en tijd. In veel gevallen zelfs een tijd van rouw, omdat dat wat was, misschien niet meer mogelijk is. Toch zullen we ook richting ‘reconstructie’ moeten gaan denken.
IJstijd of…?
Toen voor Paulus de deur naar Frygië en Bitynië gesloten werd, opende het een weg naar Europa (Handelingen 16). Ondanks alle teleurstellingen en moeilijke vragen mogen we erop vertrouwen dat de problemen die de coronacrisis veroorzaakt, toch voor het wereldwijde zendingswerk ten goede zullen worden gebruikt.
We weten op dit moment nog niet of het virus inderdaad een ijstijd-effect gaat hebben, maar dat het niet zomaar overwaait, is wel duidelijk. Laten we bidden dat het geen gure tijd wordt, maar een hartverwarmende tijd waarin de plaatselijke gelovigen nog meer dan nu enthousiast ‘de einden der aarde’ bereiken.
Tips:
1. In het gratis e-boek ‘Global Transmission, Global Mission’ van Operation World lees je veel meer over de impact van corona op global missions.
2. Heb je expertise over dit onderwerp en wil je graag meedenken over veranderingen in wereldzending naar aanleiding van de coronacrisis? Sluit dan aan bij het Beweeg de kerk-traject Global missions na een wereldwijde crisis.
Over dit artikel
Dit artikel, geschreven door Kirst Rievan (pseudoniem), wordt gepubliceerd in het magazine ideaz in juli 2020. Kirst en zijn vrouw zijn verbonden aan Wycliffe Nederland en wonen al meer dan 20 jaar in Azië. Kirst is leidinggevende voor een wereldwijde christelijke ontwikkelingsorganisatie. Hij heeft een ‘doctorate’ in de missiologie van BIOLA University.
[1] Crouch, Andy, Kurt Keilhacker, and Dave Blanchard. 2020. “Leading beyond the Blizzard: Why Every Organization Is Now a Startup.” Medium. April 24, 2020.
[2] Winter, Ralph. 1997. “Four Men, Three Eras.” Mission Frontiers volume 19 (11–12): 18.
[3] Matenga, Jay. 2020. “Missions in a COVID Crisis; Early Implications.” WEA Mission Commission (blog). April 15, 2020.
[4] Arthur, Eddie. 2020. “Response, Recovery and Reconstruction?” Kouyanet (blog). May 15, 2020.
